Bulimia (żarłoczność psychiczna; stgr. βουλῑμια, łac. būlīmia nervosa) – zaburzenie odżywiania charakteryzujące się napadami objadania się, po których występują zachowania kompensacyjne. Do najczęstszych zachowań należą: wywoływanie wymiotów, głodówki, użycie diuretyków, środków przeczyszczających, wykonywanie lewatyw, nadmierne ćwiczenia fizyczne.

 

Historia pojęcia

Etymologicznie nazwa bulimia pochodzi od bulimis, co dosłownie oznacza "byczy głód" (gr. λῑμος [limos] – głód; βους: [bous] – byk). Jako pierwszy użył tego określenia w II wieku n.e. Galen, do opisania choroby zwanej inaczej "wilczym głodem". Choć współcześnie trudno stwierdzić, o jakiej chorobie pisał w istocie Galen, obecną nazwę jednostki chorobowej niewątpliwie zaczerpnięto z jego opisu.

Wieloletnie ujmowanie objawów bulimii w kontekście przebiegu anoreksji psychicznej przyczyniło się do późnego wyodrębnienia jej jako osobnej jednostki chorobowej. W 1979 roku londyński psychiatra Gerald Russell opisał i nazwał bulimię, którą uważał za jednostkę o gorszym rokowaniu niż w anoreksji[4][5]. Polegała ona na okresowych napadach żarłoczności z utratą kontroli nad ilością spożywanych pokarmów.

Dokładniejsze badania wykazały, że choć 40% anorektyczek ma okresy żarłoczności, istnieją osoby nie cierpiące na anoreksję, które też przejadają się często (częściej niż dwa razy w tygodniu) i sytuacja taka trwa dłużej niż trzy miesiące. Stało się więc jasne, że osoby te cierpią na zupełnie inną jednostkę chorobową, którą nazwano bulimią, a potem określono jako żarłoczność psychiczną (bulimia nervosa).

 

Przyczyny bulimii

• brak samoakceptacji

• konflikty rodzinne

• zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli

• uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu

• emocjonalne zaniedbanie dziecka w dzieciństwie

• brak akceptacji przez grupę rówieśniczą (wiążący się często ze zmianą środowiska)

 

Czynniki genetyczne

Badania przeprowadzone w 2003 roku ujawniły powiązanie powstawania bulimii z miejscem 10p chromosomu[20]. Ten dowód popiera tezę, że podatność na rozwinięcie zaburzeń w odżywianiu jest silnie powiązana z czynnikami genetycznymi[21]. Predyspozycje rodzinne występują, gdy członkowie rodziny cierpieli na otyłość i zaburzenia depresyjne.

 

Specyfika choroby

Schorzenie to należy odróżnić od zaburzeń związanych z objadaniem się. Chorzy na bulimię, choć zdają sobie sprawę z utraty kontroli nad własnym zachowaniem związanym z odżywianiem się, przejadają się bardzo często, a następnie stosują sposoby kontrolowania wagi ciała, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia.

Jest to choroba o podłożu psychicznym, a chorzy na nią zwykle czują się głodni nawet bezpośrednio po jedzeniu. Czasami po wymiotach odczuwają tak wielką ulgę, że przejadają się po to by ponownie je wywołać. Większość pacjentów dotkniętych bulimią to kobiety. Dzielą one dni na "dobre", gdy nie odczuwają przymusu objadania się, i "złe" kiedy nie mogą powstrzymać łaknienia. Są świadome tego, że niepokój, nuda, stres i uczucie przykrości mogą wyzwalać okresy obżarstwa.

Bulimia bardzo często dotyka osoby, które nie akceptują swojego wyglądu, wagi, nie czują się dobrze w swoim ciele i pragną za wszelką cenę polepszyć swoje samopoczucie. Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, pracującego nad uściśleniem kryteriów rozpoznawania bulimii, występuje ona od 4 do 6 razy częściej niż anoreksja.

Kryteria rozpoznawania bulimii[edytuj | edytuj kod źródłowy]

Możemy podejrzewać bulimię, gdy osoba: ma nawracające okresy żarłoczności, kiedy zjada olbrzymie ilości pokarmu w ciągu dnia (w okresie 2 godzin) czuje, że traci kontrolę nad swoim zachowaniem w czasie napadu żarłoczności, regularnie stosuje metody zapobiegające przyrostowi wagi ciała, takie jak: prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających i moczopędnych, ścisła dieta, głodówka lub bardzo wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, ma minimum dwa napady żarłoczności w tygodniu (i stosuje po nich sposoby prowadzące do zmniejszenia wagi), przez co najmniej trzy miesiące, przesadnie skupia uwagę na swojej sylwetce i wadze. Opisywane zaburzenia w odżywianiu się nie występują dodatkowo w przebiegu anoreksji.

 

Typy bulimii

DSM IV - TR (2000) wyróżnia dwa typy bulimii. Pierwszy z nich to typ przeczyszczający (purging type) czyli taki, w którym po napadzie żarłoczności następuje prowokowanie wymiotów, używanie środków przeczyszczających, diuretyków, lewatywy. Drugi to typ nieprzeczyszczający (non-purging type), w którym zamiast przeczyszczania się środkami farmakologicznymi i wymuszania wymiotów, chorzy, w ramach działań kompensacyjnych, stosują ścisłą dietę (często głodówkę), ograniczając ilość spożywanych pokarmów do minimum, bądź też wykonują dużo wyczerpujących ćwiczeń fizycznych (tzw. bulimia sportowa). Na podstawie objawów diagnozuje się chorobę, ale nim rozpocznie się stosowanie jakiejkolwiek terapii, należy wykluczyć schizofrenię oraz uszkodzenie mózgu, które także mogą być przyczynami nadmiernego łaknienia.

 

Zmiany fizyczne i psychiczne u osób cierpiących na bulimię

• niedobory pokarmowe

• odwodnienie

• zmęczenie

• ospałość

• zły nastrój

• niepokój

• zaparcia

• bóle głowy

• niedociśnienie tętnicze

• dyskomfort w jamie brzusznej

• zaburzenia równowagi elektrolitycznej

• nieregularne miesiączki lub ich brak

• sucha skóra

• rany, zgrubienia i blizny skóry powierzchni grzbietowej rąk (od prowokowania wymiotów)[22][23], zob. objaw Russella

• uszkodzenie szkliwa zębów

• uszkodzenie naczynek krwionośnych w oczach

• opuchlizna twarzy i policzków (zapalenia ślinianek)

• awitaminoza

• rozciągnięcie żołądka do znacznych rozmiarów

• osłabienie serca, wątroby i układu pokarmowego

• podrażnienie przełyku, zgaga, refluks

• w skrajnych przypadkach – pęknięcie przełyku lub przepony

• niechęć do samego siebie

• stany depresyjne

• poczucie wstydu i upokorzenia

• psychiczne uzależnienie od środków przeczyszczających i odwadniających